Zwart-wit fotografie: de kunst van contrast en compositie
Zwart-wit fotografie wordt ook wel vergeleken met monochrome fotografie. Tips voor als je zwart-wit foto's wilt maken of laten maken.
Wil je als fotograaf aan de slag met zwart-wit fotografie? Of ben je opzoek naar een fotograaf die hierin gespecialiseerd is? Als zwart-wit fotograaf zul je je niet alleen bezig houden met kleur, maar ook met compositie en contrasten. In dit artikel vertellen we meer over zwart-wit fotografie en vind je een selectie van fotografen met ervaring.
Zwart-wit fotografie is de basis van de fotografie zoals we deze nu kennen. Met de komst van de eerste camera’s was fotografie nog niet voor iedereen toegankelijk. Tegenwoordig zit op elke smartphone een camera waarmee je filters kunt gebruiken om een foto in zwart-wit effect te maken. Pas rond 1900 bracht Kodak de Kodak Brownie camera uit, waarmee fotografie voor meer mensen toegankelijk werd gemaakt. Zwart-wit fotografie wordt gezien als een tijdloze vorm van fotografie.
Binnen zwart-wit fotografie is contrast en compositie erg belangrijk. Het is noodzakelijk om de aandacht te kunnen trekken naar bepaalde elementen binnen de foto zonder dat dit met kleur benadrukt kan worden. Om de perfecte zwart-wit foto te maken moet er balans zijn tussen licht en verschillende elementen, die er samen voor zorgen dat de details er uitspringen, zonder hiervoor kleurelementen toe te voegen.
Het contrast binnen een foto betekent het verschil tussen de meest donkere plek en de meest lichte plek van de foto. Het contrast in een zwart-wit foto is wellicht het belangrijkste element om de foto eruit te laten springen vergeleken met andere foto’s. Het contrast zorgt ervoor dat bepaalde elementen in de foto beter naar voren komen en dat de foto ‘leeft’ in plaats van er vlak uitziet. Binnen het contrast is er sprake van globaal en gericht contrast. Bij gericht contrast wordt de focus op bepaalde gebieden gelegd, terwijl er bij globaal contrast sprake is van het totale contrast van de hele foto.
Gerelateerd aan contrast is schaduw. Bij zwart-wit fotografie is het de kunst om gebruik te maken van schaduwen. Schaduwen zorgen immers voor meer contrast en kunnen een bepaalde sfeer aan de foto geven. De mooiste schaduwen binnen zwart-wit fotografie krijg je door gebruik te maken van zij- en tegenlicht in plaats van licht van voren.
Compositie is alles wat te maken heeft met vormen, lijnen en patronen. Om met zwart-wit fotografie de juiste compositie te krijgen, is het van belang om de samenwerking met schaduw en lichtinval juist te krijgen.
High en low key afbeeldingen zijn afbeeldingen met veel licht (high key) of afbeeldingen die juist heel donker zijn (low key). High en low key zijn vooral belangrijk voor sfeer. Een foto met veel licht zal sneller een vrolijkere sfeer geven, terwijl een foto met weinig licht juist een meer zwaardere sfeer neerzet. De hoeveelheid licht is dus van belang om de juiste sfeer over te brengen en hiervoor is het belangrijk dat je weet wat het object van de foto is en welke sfeer dit met zich meebrengt. Meer weten over high key fotografie?
In principe kun je met elke camera goede zwart-wit foto’s maken. Je hebt hiervoor geen extra apparatuur nodig. Sommige camera’s hebben al een zwart-wit functie.
Om echt goede zwart-wit foto’s te kunnen maken is goede nabewerking noodzakelijk. Zoals hierboven genoemd is, hebben sommige camera’s al een zwart-wit functie. Het voordeel hiervan is dat je de afbeeldingen niet hoeft na te bewerken, maar het nadeel is dat in deze functie de foto’s over het algemeen worden gemaakt als JPEG afbeelding. Met een JPEG afbeelding is de foto al geformatteerd, waardoor je de foto niet meer zo specifiek kunt bewerken dan wanneer je een RAW format gebruikt. Leer meer over de verschillen tussen RAW en JPEG afbeeldingen in ons blog hierover.
Wil je de foto goed kunnen nabewerken, dan maak je de foto gewoon in kleur. Later kun je de afbeelding aanpassen, bijvoorbeeld in het bekende Adobe Lightroom. Je kunt de foto eenvoudig aanpassen naar zwart-wit, maar je kunt ook de verschillende kleuren handmatig aanpassen om zo nog meer contrast te kunnen creëren. Wil je jezelf als fotograaf meer verdiepen over de nabewerking van foto’s?
#1 Zwart-wit functie camera
Heeft je camera een zwart-wit functie, dan kun je deze goed gebruiken om te oefenen. Je kunt namelijk met behulp van deze functie meer inzicht krijgen in het gebruik van lichtinval, contrast en compositie.
#2 Kleur en RAW
Maak de foto’s waar mogelijk in kleur en in RAW formaat, zodat je de foto’s later kunt aanpassen. Bij de nabewerking van een RAW afbeelding zijn er meer opties en is er vaak minder snel sprake van ruis.
#3 Oefening baart kunst
Zwart-wit fotografie is tijdloos. Toch kan het lastig zijn om zwart-wit fotografie goed uit te voeren. Laat je vooral niet na een tegenslag weerhouden om het opnieuw te proberen. Oefening baart kunst, zeker in de zwart-wit fotografie wanneer je elke keer meer leert over lichtinval, compositie en contrast.
#4 Maak gebruik van daglicht
Hierboven is al benoemd dat bepaalde lichtinvallen belangrijk zijn om schaduwen te voorkomen (of juist te gebruiken) en om een stevig contrast neer te kunnen zetten. Hiervoor kun je ook goed gebruik maken van daglicht. Ook de sombere dagen wanneer er weinig daglicht is, kun je goed gebruiken om een prachtig zwart-wit beeld neer te zetten. De dagen dat er wel veel licht is, kun je gebruiken om scherp contrast neer te zetten door midden op de dag gebruik te maken van grote hoeveelheden daglicht.
#5 Contrast en compositie
Vergeet ook niet om gebruik te maken van de bovenstaande tips over contrast en compositie. Lichtinval en schaduwen zijn belangrijk voor het contrast en ook voor de compositie.
Zwart-wit fotografie is een tijdloze vorm van fotografie die de nodige oefening vergt om deze goed onder de knie te krijgen. Bij deze vorm van fotografie spelen verschillende elementen zoals compositie en contrast een rol om details uit te laten springen zodat de afbeelding spreekt. Met het gebruik van de hoeveelheid licht kun je extra sfeer aan de foto toevoegen (high- en low key). Voor de perfecte zwart-wit foto is goede nabewerking noodzakelijk. Maak daarom foto’s waar mogelijk in RAW formaat.
