De kracht van de werkelijkheid: documentaire fotografie
Documentaire fotografie is een stijl waarbij het allemaal draait om het vastleggen van de werkelijkheid op een zo precies mogelijke manier.
Het is alsof je door een lens naar het echte leven kijkt. Ben je opzoek naar een fotograaf die een verhaal kan omzetten in beelden? Dan zoek je naar een ervaren documentaire fotograaf. Documentaire fotografie wordt ook wel reportagefotografie genoemd. Wil je meer weten over deze mooie fotografie stijl? In dit artikel lees je tips, ideeën en inspiratie. Let’s go!
Bij de fotografiestijl documentaire fotografie worden foto’s gemaakt van gebeurtenissen welke een verhaal vertellen, dit wordt meestal weergeven in de vorm van reportages. Tijdens documentaire fotografie gaat het om een nauwkeurige en eerlijke weergave van dat wat het onderwerp van de foto is.
Binnen de documentaire fotografie zijn weer verschillende subcategorieën uitgezet. Bijvoorbeeld sociaal-documentaire fotografie. Bij deze vorm van fotografie wordt een bepaalde sfeer, emotie en beeld neergezet over de sociale positie van mensen in de maatschappij. Veel van deze foto’s zijn gebruikt om (sociaal) onrecht weer te geven.
Documentairefotografie werd onder andere veel gebruikt tijdens wereldgebeurtenissen, om deze gebeurtenissen zo accuraat mogelijk weer te geven. Documentaire fotografie is dus in het kortgezegd een reeks foto’s waarop elke foto laat zien hoe de wereld is, zo nauwkeurig mogelijk. Dit kunnen foto’s zijn van objecten, personen en gebeurtenissen. Bij documentaire fotografie gaat het er vooral om dat het beeld realistisch is en laat zien wat er op dat moment echt gaande is.
Vanuit vroeger is de documentaire fotografie vooral het vastleggen van beelden zoals belangrijke gebeurtenissen (zoals oorlog) of expedities naar landen waar men nog weinig over wist. Later werd documentaire fotografie ook veel ingezet om sociale ongelijkheid, wreedheden en slechte leef- en werkomstandigheden vast te leggen. Denk bijvoorbeeld aan het vastleggen van de illegale arbeiders en hun leefomstandigheden of aan het vastleggen van de omstandigheden rondom kinderarbeid. Net als vele andere vormen van kunst werd ook fotografie gebruikt om veranderingen mogelijk te maken.
Langere tijd is documentaire fotografie minder populair geweest omdat er niet voldoende vraag naar reportages was om een verhaal met behulp van foto’s te vertellen. Maar sinds de opkomst van digitale media en technologie is er veel vraag naar rechtstreeks (bewegende) beelden van een gebeurtenis of situatie. Ook in de reclame en marketing van bedrijven kan documentaire fotografie ingezet worden. Stilstaan bij het leven, stilstaan bij het alledaagse en hedendaagse wat zo snel aan ons voorbij lijkt te gaan. Mede daardoor is documentaire fotografie weer populairder geworden: met behulp van foto’s, waarin de fotograaf een eigen emotie, motivatie en waardering laat zien, kun je op een andere manier kijken naar eenzelfde gebeurtenis.
Gebruik maken van de handmatige instellingen van de camera kan lastig zijn. Het vergt zeker oefening om erachter te komen welke instellingen goed zijn onder welke omstandigheden. Toch zul je merken dat als je dit eenmaal onder de knie hebt, je daardoor betere foto’s krijgt dan de automatische instellingen van de camera. De drie sleutelwoorden van goede fotografie zijn compositie, licht en schaduw.
Compositie draait om de verschillende onderwerpen en details die zichtbaar zijn op de foto zo te plaatsen dat het één geheel wordt en niet allerlei losse onderwerpen. In een studio is dit makkelijker te realiseren dan in openbare ruimtes. Wel kun je rekening houden met de compositie in de zin van diepte en ruimte en hier gebruik van maken.
Licht is als fotograaf altijd belangrijk. De hoeveelheid licht, de hard- of zachtheid van het licht en de manier waarop het licht valt zullen spelen met hoe het onderwerp op de foto eruit zal springen en zorgt ook voor veel of juist weinig schaduwen.
Je zult niet gelijk de perfecte foto maken! Het is ook niet erg om meerdere foto’s te maken, te oefenen en ontdekken met de instellingen van je camera en zelfs om van onderwerp te veranderen. Het gaat erom dat je gedurende het maken van de foto’s jezelf en je foto’s verder ontwikkelt. Ga jij foto’s maken van mensen (bijvoorbeeld om sociale ongelijkheid vast te leggen), dan is het belangrijk om ook geduldig te zijn met deze mensen. Vraag toestemming, maar luister ook naar wat ze te zeggen hebben. Juist de foto’s die je maakt gedurende het luisteren van hun verhaal bevatten de meeste emoties en sfeer.
Bij documentaire fotografie wil je de foto’s zo accuraat mogelijk weergeven. Daardoor denk je wellicht dat het niet mogelijk is om documentaire foto’s te bewerken. Het gaat erom dat je de aanpassingen gebruikt om de foto te verfijnen, bijvoorbeeld door een foto bij te snijden, te vergroten of te verkleinen.
Wat is het onderwerp van jouw foto’s? Zeker bij documentaire fotografie wil je een verhaal neerzetten. Daarom is het van belang dat je weet wat je onderwerp is en is het ook belangrijk dat je je gaat inlezen in dit onderwerp. Heb je weinig inspiratie, bekijk dan actuele gebeurtenissen en ontwikkelingen in bijvoorbeeld een krant of op het nieuws. Wil je bijvoorbeeld documentaire fotografie maken over de leefomstandigheden van arbeidsmigranten, dan is het belangrijk dat je de situatie van deze mensen goed begrijpt en snap waar ze tegenaan lopen.
Aansluitend op ‘weet je onderwerp’ is ‘ken je verhaal’. Weet welk verhaal over het onderwerp je wilt vertellen. Als je zelf een gezin hebt met jonge kinderen is het als fotograaf makkelijker om hier een goede reportage over te maken dan een fotograaf zonder jong gezin. Het verhaal op de foto’s moet namelijk iets vertellen en herkenbaar zijn. Als jij weet welk verhaal je wilt vertellen, weet je ook hoe en waar je foto’s kunt maken en welke foto’s het meest geschikt zijn om te gebruiken. Als jij het verhaal kent, kun je het verhaal vertellen aan een ander.
Documentaire fotografie is het vastleggen van beelden die zo accuraat mogelijk zijn en dus zo goed mogelijk de werkelijkheid weergeven. Dit type fotografie wordt onder andere gebruikt voor reportages, bijvoorbeeld in oorlogsgebieden, maar ook om sociale misstanden onder de aandacht te brengen. Bij documentaire fotografie worden foto’s nauwelijks bewerkt (soms bijgesneden of aangepast in formaat) zodat het realistische beeld zichtbaar is. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld portretfotografie of bruidsfotografie, waar het normaal is om foto’s te bewerken. Een goede documentaire fotograaf of reportagefotograaf weet wat het onderwerp is om te fotograferen en kent het verhaal, zodat het verhaal overgebracht kan worden op anderen. Heb jij een opdracht voor een reportagefotograaf en ben je op zoek naar de juiste persoon, plaats je opdracht dan op de website of zoek in je regio naar de fotograaf passend bij jouw opdracht.